W jaki sposób odpowiadać na zapytania organów celnych o udostępnienie informacji (część I)?

Prowadzenie działalności w zakresie handlu zagranicznego to sfera wysokiego ryzyka. Każdy szeregowy uczestnik tego procesu – importer, spedytor czy przewoźnik, może wcześniej czy później okazać się jednym z ogniw zagranicznej operacji handlowej, która może wywołać zwiększone zainteresowanie ze strony organów celnych, spowodowanym naruszniem przepisów celnych przez jednego z uczestników.

Wykroczenie może polegać np. na nieuiszczeniu należności celnych, naruszeniu zakazów i ograniczeń podczas wwozu/wywozu towaru, nielegalnym wykorzystaniu środka transportu itd.

Mogło by się wydawać, że mamy do czynienia ze zwykłym zapytaniem ze strony organu celnego z prośbą o przekazanie danych i/lub dokumentów dotyczących jednej lub drugiej operacji handlowej/zgłoszenia/przewozu. Jednak osoba prowadząca działalność w zakresie handlu zagranicznego, zazwyczaj nie pała chęcią natychmiastowego zbierania dokumentów dla organu celnego w sprawie, do której najczęściej ma tylko pośredni stosunek, i w związku z tym powstaje cały szereg wątpliwości:

Czy istnieje obowiązek udzielenia odpowiedzi na zapytanie?

Jeśli tak, to w jakim terminie należy udzielić odpowiedzi?

Czy istnieje odpowiedzialność za brak odpowiedzi?

Najprawdopodobniej zapytanie nie będzie zawierało bezpośrednich odpowiedzi na ww. pytania. Postarajmy się więc samodzielnie wyjaśnić te kwestie.

Czy należy udzielić odpowiedzi?

Tutaj należy rozumieć istotę prawną zapytania ze strony organu celnego.

Dokument ten może mieć różną nazwę (zapytanie, żądanie, pismo itd.). Może zawierać sformułowania o różnej postaci uprzejmości („należy przedłożyć…”, „prosimy o przedłożenie…”, „prosimy o okazanie pomocy…” itd.). Jednak obowiązek osoby prowadzącej działalność w zakresie handlu zagranicznego do udzielenia odpowiedzi zależy od podstawy prawnej zapytania.

W ogóle i w zasadzie wszelkie zapytania ze strony organu celnego można podzielić na trzy grupy:

Zapytania w ramach przeprowadzanej kontroli celnej lub innych form kontrolnych,
Zapytania w ramach prowadzonych czynności w związku z wykroczeniem administracyjnym,
Inne zapytania organu celnego.

W ramach niniejszej publikacji wyjaśnimy kwestie związane z pierwszą grupą zapytań.Grupa ta jest najbardziej charakterystyczna i dotyczy zapytań w ramach przeprowadzanej kontroli celnej lub innych form kontroli, która odbywa się po zwolnieniu towaru, wobec tych towarów i/lub konkretnych osób, które są kontrolowane.

Zgodnie z przepisami celnymi, kontrola celna może być przeprowadzona w ciągu 3 (trzech) lat po zwolnieniu towaru.

Zgodnie z art. 340 ustęp 3 kodeksu celnego Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, zgłaszający, przewoźnik, osoby prowadzące działalność w zakresie spraw celnych oraz inne osoby, są zobowiązane do przedłożenia organowi celnemu dokumentów i/lub udostępnienia danych, które są niezbędne do przeprowadzenia kontroli celnej – w postaci ustnej, pisemnej i/lub elektronicznej.

Podobne zapisy odnośnie obowiązku przedłożenia dokumentów znajdują się w art. 337 ustęp 3 kc EAUG (odnośnie żądania przedłożenia dokumentów w ramach kontroli celnej) i w artykule 166 rosyjskiej ustawy „O regulacjach celnych” (co ma zastosowanie w Rosji).

Z tego wynika, że jeśli w zapytaniu znajduje się zapis, iż jest ono skierowane w związku z przeprowadzaną kontrolą celną, bądź jeśli znajduje się w nim powołanie się na przepisy celne, to osoba prowadząca działalność w zakresie handlu zagranicznego nie może zignorować tego zapytania i pozostawić je bez odpowiedzi.

Jednocześnie wiele osób prowadzących działalność w zakresie handlu zagranicznego ma wątpliwości jak należy postąpić jeśli nie posiadają one danych/dokumentów, o które pyta organ celny.

Z formalnego punktu widzenia, niniejszy obowiązek nie daje prawa do pozostawienia zapytania bez odpowiedzi. W każdym razie odpowiedź powinna być udzielona, ale należy w niej powołać się na brak informacji, o którą pyta organ celny.

W jakim terminie należy udzielić odpowiedzi?

Po wyjaśnieniu, że na zapytanie trzeba będzie udzielić odpowiedzi, osoba prowadząca działalność w zakresie handlu zagranicznego, z pewnością będzie zastanawiać się na ile pilnie należy udzielić odpowiedzi.

Zgodnie z art. 340 ustęp 1 kc EAUG organ celny przeprowadzający kontrolę celną ma prawo do wyznaczenia w zapytaniu terminu udzielenia odpowiedzi na to zapytanie odnośnie udostępnienia dokumentów i danych.

Jednakże w praktyce, organ celny rzadko korzysta z prawa do wyznaczania konkretnego terminu, ograniczająć się do zwrotu „w trybie pilnym” lub do jego synonimów.

Powyższe oznacza, że odpowiedź powinna być udzielona w rozsądnym terminie po otrzymaniu zapytania. Innymi słowy w przypadku powstania sporu w sprawie co do terminowego udzielenia odpowiedzi, oceniane będzie to, jaki jest stosunek ilości danych, o które zapytywał organ celny oraz trudności w ich przygotowaniu do czasu, który faktycznie był niezbędna dla osoby prowadzącej działalność w zakresie handlu zagranicznego, aby przesłać odpowiedź do organu celnego.

W związku z tym osoba prowadząca działalnośc w zakresie handlu zagranicznego, która dąży do pełnego zaspokojenia żądań organu celnego, nie powinna odkładać przygotowania odpowiedzi „do szuflady”.

Jaka odpowiedzialność grozi odbiorcy zapytania jeśli nie udzieli on odpowiedzi?

W specjalnym rozdziale 16 kodeksu wykroczeń administracyjnych FR (KoAP FR) – Wykroczenia administracyjne w zakresie przepisów celnych, brak jest wskazania znamion wykroczenia, któremu podlegałoby rozpatrywane powyżej zaniechanie działania.

Jednak w KoAP FR znajduje się również art. 19.7 „Nieudostępnienie danych (informacji)”, zgodnie z którym organ celny ma prawo sporządzić protokół popełnienia wykroczenia administracyjnego.

Do strony obiektywnej niniejszego zapisu KoAP FR wchodzi zarówno nieudostępnienie jak i nieterminowe udostępnienie danych (informacji) niezbędnych do wykonywania przez organ państwowy swojej działalności, do organu przeprowadzającego kontrolę państwową.

Kara grzywny za popełnienie ww. wykroczenia może wynieść:

dla osoby fizycznej: od 100 do 300 rubli;

dla osoby na stanowisku kierowniczym: od 300 do 500 rubli;

dla osoby prawnej: od 3.000 do 5.000 rubli.

Oprócz tego kara grzywny może zostać zamieniona na karę w postaci ostrzeżenia.

Jak da się zauważyć, sankcje za popełnienie ww. wykroczenia nie są wysokie dla szeregowych osób prowadzących działalność w zakresie handlu zagranicznego, a pociągnięcie ich do odpowiedzialności z ww. artykułu nosi powszechnego charakteru. Jednak podczas rozpatrywania kwestii czy należy tracić czas na przygotowanie odpowiedzi na zapytanie, trzeba brać pod uwagę taką ewentualność.

W jednej z kolejnych publikacji rozpatrzymy dodatkowo:

sprawę konieczności udzielenia odpowiedzi na zapytanie organu celnego w ramach prowadzonej sprawy o popełnienie wykroczenia administracyjnego lub na inne zapytanie, które nie jest związane z przeprowadzeniem kontroli celnej;
warunki szczególne sytuacji, gdy zapytanie zostało przesłane do osoby prowadzącej działalność w zakresie handlu zagranicznego, która nie jest rezydentem kraju, do którego odnosi się stosowny organ celny;
warunki szczególne sytuacji, gdy zapytanie dotyczy możliwego popełnienia wykroczenia przepisów celnych przez adresata zapytania.

Rozważnie oceniajcie ryzyko dla Waszego biznesu!

Więcej informacji o bezpiecznym wykonywaniu przewozów międzynarodowych możecie Państwo uzyskać w naszej grupie OBRONA PRZEWOŹNIKÓW MIĘDZYNARODOWYCH na Facebooku i Vkontakte oraz na naszej stronie w odnawianych co tydzień działach Pytania-Odpowiedzi i innych naszych publikacjach.

Powodzenia na drogach!

Aleksiej Zimin
prawnik
Kancelaria Prawna URVEST

Data publikacji 21.08.2018

Как оформить пропуск на МКАД?

Как обезопасить свой бизнес при работе с Китаем?

Как проверить контрагента?

Как правильно составить контракт? Как обжаловать постановление о штрафе в Евросоюзе?

Как правильно заполнить Дозвол на перевозку?

Как получить свои деньги за неоплаченный фрахт?

Как оперативно консультироваться в ЮРВЕСТ 24/7?

Как возвратить задержанный таможней товар по административному делу?

Ространснадзор. Как избежать штрафа в размере 200 000 рублей?